Η μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη» σχεδιάστηκε ως μια σημαντική θεσμική αλλαγή για τη χώρα με κεντρικούς στόχους την αποκέντρωση, τη διαφάνεια, την αναβάθμιση των υπηρεσιών, την εξυπηρέτηση του πολίτη, την περιφερειακή ανάπτυξη. Aποτέλεσε βαθιά τομή στον αυτοδιοικητικό χάρτη της χώρας, σε μια προσπάθεια να μετατοπίσει το βάρος από το κεντρικό κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση α΄και β΄βαθμού.
Σχέδια, όμως, που κινδυνεύουν να χαθούν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας αν δεν προχωρήσουμε σε διορθωτικές αλλαγές των αδυναμιών που εντοπίζουμε. Η πρόσφατη ψήφιση του «Καλλικράτη 2» άφησε ερωτήματα σχετικά με το εύρος των αλλαγών που προώθησε. Εξακολουθούμε να μιλάμε ακόμα για υποχρηματοδότηση, για ελλειμματική αποκέντρωση, για επικάλυψη αρμοδιοτήτων σε όλα τα επίπεδα, για επέκταση της γραφειοκρατίας.
Βασικό αίτημα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄και β΄βαθμού από τη μεταπολίτευση μέχρι και σήμερα ήταν και είναι η οικονομική αυτοτέλεια των οργανισμών. Η πολιτική των επιχορηγήσεων των Περιφερειών και των Δήμων δια μέσου του κρατικού προϋπολογισμού δημιούργησε τις σημερινές παθογένειες, δημιούργησε εξαρτήσεις και ένα πλέγμα πελατειακών σχέσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την κυβερνητική εξουσία με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Παράλληλα, η προβληματική διαχείριση των πόρων σε πολλές αυτοδιοικητικές μονάδες, τα υπέρογκα ελλείμματα και η αδυναμία ανταπόκρισης στις στοιχειώδεις λειτουργικές δαπάνες σε συνδυασμό με τη λιτότητα που έχει επιβληθεί, βαθαίνει ακόμη περισσότερο την κρίση.
Επιβάλλεται, λοιπόν, ως πρώτη και άμεση προτεραιότητα από το θεσμικό πλαίσιο του «Καλλικράτη», η θεσμική θωράκιση της οικονομικής αυτοτέλειας και μέσα από την πλήρη εφαρμογή του άρθρου 259 του Ν. 3852/2010, που σημαίνει ότι οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) αποδίδονται άμεσα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (20% του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσωπων, 12% του ΦΠΑ και 50% του φόρου ακίνητης περιουσίας.
Παράλληλα, για κάθε μεταβιβαζόμενη αρμοδιότητα από το κεντρικό κράτος να μεταβιβάζεται άμεσα και απαρέγκλιτα το αντίστοιχο ανθρώπινο δυναμικό, οι ανάλογοι πόροι και υποδομές.
Η οικονομική αυτοτέλεια, λοιπόν, σε συνδυασμό με την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων και των ρόλων που θα εξασφαλίζει και την μεγαλύτερη προσβασιμότητα του πολίτη στις τοπικές υπηρεσίες είναι οι βασικές συνιστώσες του «Καλλικράτη», ώστε να μην επαναληφθεί το φαινόμενο του «υδροκέφαλου κράτους» με όλες τις δυσλειτουργίες που επακολουθούν.
Επομένως, η αποκέντρωση από το κεντρικό κράτος προς την αιρετή Περιφέρεια με πιο «γενναία» και σταθερά βήματα, με ταυτόχρονη αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από την Περιφέρεια προς τις Περιφερειακές Ενότητες, είναι η αναγκαία και ικανή συνθήκη για να λειτουργήσει το σύστημα προς όφελος των τοπικών κοινωνιών αλλά και συνολικά της Περιφέρειας.
Η μεταφορά επομένως της βούλησης του λαού μέσα από τους αιρετούς εκπροσώπους της Περιφέρειας, δεν μπορεί να βρίσκει οργανωτικά και γραφειοκρατικά εμπόδια. Η πολιτική βούληση πρέπει να μετασχηματίζεται σε συγκεκριμένη πράξη. Η συμμετοχή της κοινωνίας δια μέσου των κοινωνικών της εκφράσεων και φορέων, του διαλόγου και της διαβούλευσης να έχει αποτέλεσμα, να μην είναι μια απλή γνωμοδοτική διαδικασία, μια απλή άποψη.
Οι θεσμοί διαφάνειας και διαβούλευσης (Επιτροπή διαβούλευσης, Μητροπολιτικές Επιτροπές, Συμπαραστάτης του δημότη, Συμπαραστάτης του πολίτη, διαβαθμιδικοί σύνδεσμοι κτλ.) που έχουν προβλεφθεί στον «Καλλικράτη» χρειάζονται ενίσχυση ώστε να λειτουργήσουν πραγματικά και ουσιαστικά. Χρειάζονται επιστημονική και οικονομική στήριξη, υλικοτεχνική υποδομή, διάθεση ανθρώπινου δυναμικού, εξειδικευμένη γνώση.
Στο επίπεδο των υπηρεσιών, των εργαζομένων, επιβάλλεται η εφαρμογή ενός νέου μοντέλου διοίκησης που θα στηρίζεται στην εργασιακή ασφάλεια, την αξιοκρατία, τη συνεχή αξιολόγηση, την οικονομική αξιοπρέπεια, τη διαφάνεια, τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Με συγκεκριμένη στοχοθεσία στην πολιτική της διοίκησης, με εξάλειψη των επικαλύψεων, με επιμόρφωση, με συνεχή απολογισμό του έργου.
Στο επίπεδο της λειτουργίας της Περιφέρειας, ενιαία περιφέρεια σημαίνει ανάπτυξη, συντονισμός, ενδυνάμωση, συνοχή, ενιαία στρατηγική, αλλά και αντιμετώπιση τόσο των ιδιαιτεροτήτων όσο και των αδυναμίων των Περιφερειακών Ενοτήτων. Ο υδροκεφαλισμός του κεντρικού κράτους δεν ωφελεί να μετατοπιστεί στην αυτοδιοίκηση.
Οι σημερινές αρμοδιότητες των αντίστοιχων υπηρεσιών κάθε Περιφερειακής Ενότητας πρέπει να διευρυνθούν. Δεν μπορεί να ασκηθεί καμία πολιτική και να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις, όταν μαζί με τις ευθύνες δεν μεταβιβάζονται αρμοδιότητες και δεν διατίθενται όλα τα απαραίτητα μέσα.
Ο πολίτης της τοπικής κοινωνίας -με το έλλειμμα της αποκέντρωσης- αναγκάζεται να αναζητά υπηρεσίες στο «κέντρο» για τις οποίες δεν έχει ολοκληρωμένη πληροφόρηση, πέραν του κόστους μετακίνησης και της ταλαιπωρίας. Η προσβασιμότητα δεν έχει επιτευχθεί, η ταλαιπωρία παραμένει, ο στόχος της μεταρρύθμισης δεν επιτυγχάνεται.
Οι γνωμοδοτικές επιτροπές για κάθε Περιφερειακή Ενότητα, όπως προτάθηκε στην προηγούμενη τροποποίηση του νόμου, μπορούν να ενεργοποιήσουν θεσμικά τους Περιφερειακούς Συμβούλους για τα τοπικά ζητήματα, ζητήματα της περιοχής όπου εξελέγησαν και αντιπροσωπεύουν, πέραν των γενικότερων ζητημάτων της Περιφέρειας. Η συμμετοχική διαδικασία σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας μέσα από θεσμική έκφρασή της, ενδυναμώνει, τελικά, τον πολιτικό ρόλο της Περιφέρειας, προωθεί πιο στοχευμένα το έργο της.
Τέλος, σε μια εποχή οικονομικής κρίσης και ανασφάλειας, ο κοινωνικός ρόλος της Περιφέρειας πρέπει να αναδειχθεί. Η αυτοδιοίκηση να είναι κοντά στα καθημερινά προβλήματα του πολίτη, να μεσολαβεί, να δίνει λύσεις μέσα από τις δικές της δομές κοινωνικής πολιτικής και πολιτικής προστασίας.
Η θεσμική αλλαγή του «Καλλικράτη» δεν πρέπει να εκφυλιστεί, η Αυτοδιοίκηση έχει τη δυνατότητα και πρέπει να αναλάβει την ευθύνη που της αναλογεί σε μια εποχή κρίσης.
Ας εκμεταλλευτούμε τα θετικά που έχει ο νόμος. Ας διορθώσουμε τις αδυναμίες του.
Σε αυτή την κατεύθυνση είναι αναγκαιότητα:
- Η οικονομική αυτοτέλεια της Αυτοδιοίκησης.
- Η διασαφήνιση αρμοδιοτήτων.
- Η θεσμική ενίσχυση του ρόλου των Περιφερειακών Ενοτήτων.
- Η δημοκρατική λειτουργία των συλλογικών οργάνων.
- Η ορθολογικότερη κατανομή του ανθρώπινου δυναμικού.
- Η αναπτυξιακή στόχευση με διαδημοτικά έργα.
- Η ενίσχυση των θεσμών διαφάνειας και λογοδοσίας.
- Η διαμόρφωση δομών κοινωνικής προστασίας μέσα από ένα πλαίσιο συνεργασίας όλων των φορέων, για άσκηση κοινωνικής πολιτικής ως προτεραιότητα.
- Το θεσμικό άνοιγμα της τοπικής αυτοδιοίκησης προς την κοινωνία, με δομές συμμετοχικής δημοκρατίας.
- Ο κεντρικός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄και β΄βαθμού για την μετάβαση από το παλιό στο νέο
Χρειαζόμαστε θεσμούς που θα λειτουργούν και κοινωνία που ουσιαστικά θα συμμετέχει και θα αγωνίζεται για να έχουμε μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου