Παπλωματάς Κωνσταντίνος : Τα ευρωπαϊκά προγράμματα στην υποχρεωτική εκπαίδευση.

Εξελίξεις – ιδεολογικό περιεχόμενο - πολιτική στόχευση.

Η πορεία εφαρμογής των ευρωπαϊκών προγραμμάτων-αγωγών εξαπλώνεται -

με τις υποδείξεις του Συνδέσμου Ευρωπαϊκών Παιδαγωγικών Ινστιτούτων - σε όλο

το φάσμα των εκπαιδευτικών συστημάτων της Ε.Ε.

Μεγάλη σημασία έχει όχι μόνον η ενημέρωση για τις εξελίξεις στα ευρωπαϊκά

προγράμματα, αλλά και η αποκάλυψη της ανύπαρκτης μορφωτικής υπόστασής τους,

του ιδεολογικού περιεχομένου καθενός απ’ αυτά, καθώς και η συνειδητοποίηση της

πολιτικής τους στόχευσης.

Απ’ ότι φαίνεται ενισχύονται οι σχετικές με αυτά πρωτοβουλίες σε τρεις άξονες:

Ο πρώτος αφορά θέματα αγωγής υγείας στις σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας

και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα για το σχολικό έτος 2005-

6 χρηματοδοτήθηκαν 154 προγράμματα, από τα οποία 87 αφορούσαν στη

δευτεροβάθμια και 67 στην πρωτοβάθμια. Κυκλοφόρησε πίνακας κατανομής

ποσών συνολικού ύψους 1.355.816 €, ενώ στις εγκυκλίους τονιζόταν η

δυνατότητα αμοιβής για συμμετοχή σε αυτά των διευθυντών σχολικών μονάδων

ως συντονιστών ή μελών των προγραμμάτων, των εκπαιδευτικών και άλλων.

Έτσι εξωθούνταν οι εκπαιδευτικοί και οι λοιποί «κοινωνικοί εταίροι», δηλαδή

μέλη γονικών συλλόγων, τοπική αυτοδιοίκηση, επιστημονικοί φορείς κλπ. σε

σύμπραξη και συμφωνία με το ΥΠΕΠΘ για το ποσό που θα δινόταν σε καθένα

απ’ αυτούς.

Η αμοιβή τους, ως νόμιμη μίζα, στόχευε: α) στο να αποπροσανατολίσει τους

εκπαιδευτικούς από τη διεκδίκηση ικανοποιητικών μισθών β) να γίνουν αυτές οι

αμοιβές υποκατάστατο της δεύτερης δουλειάς τους γ) να εκμαυλιστούν οι

εκπαιδευτικοί αλλά και οι γονείς, ώστε να διευκολυνθεί η εκπαιδευτική

αναδιάρθρωση.

Ο δεύτερος άξονας καθιέρωνε πιλοτικά προγράμματα σχολείων (δημοτικά,

γυμνάσια, λύκεια, ΤΕΕ) ανάπτυξης ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων,

στα οποία ενσωματώνονταν όλα τα επιμέρους ευρωπαϊκά προγράμματα.

Πιο συγκεκριμένα: επιχειρηματικότητα, ψυχική υγεία, αγωγή υγείας, οδική

συμπεριφορά, αγωγή καταναλωτή και εθελοντισμός. Για την υλοποίηση

αυτών των προγραμμάτων συγκροτούνταν και λειτουργούσαν σε κάθε σχολείο

εκπαιδευτικές ομάδες με τη συμμετοχή όλων των εκπαιδευτικών του σχολείου

και υπό την εποπτεία του διευθυντή και του υπεύθυνου προγραμμάτων. Οι

εκπαιδευτικοί πάλι που υλοποιούσαν το πρόγραμμα θα ενημέρωναν τους

συναδέλφους για την πορεία του σε ώρες εκτός διδασκαλίας.

Ένας τρίτος άξονας βρίσκεται στα σπάργανα που περιλαμβάνει προγράμματα

- δραστηριότητες γύρω από το θέμα της βιώσιμης ανάπτυξης. Με άλλοθι τον

επαναπροσδιορισμό και τη διεύρυνση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, η

βιώσιμη ανάπτυξη ενσωματώνει μια μεγάλη γκάμα προγραμμάτων κατ’ εξοχήν

πολιτικοϊδεολογικού περιεχομένου, όπως αυτά για τα ανθρώπινα δικαιώματα,

τη δημοκρατία, την ισότητα των φύλων, την κοινωνική ανεκτικότητα και

πολυπολιτισμικότητα, την αντιμετώπιση της φτώχειας, την οικονομία της αγοράς

κλπ.

Ο παρα - μορφωτικός και ιδεολογικός ρόλος των προγραμμάτων.

Γίνεται έντονη προσπάθεια με αντίστοιχη διαφήμιση και προβολή των

προγραμμάτων για να προσδοθεί σε αυτά επιστημονικός χαρακτήρας, μορφωτικό

κύρος και ακτινοβολία. Βέβαια, ο καθένας μπορεί εύκολα να καταλάβει ότι η

2

μορφωτική και επιστημονική τους οντότητα είναι ανύπαρκτη. Τα περισσότερα

μπορούν άνετα να γίνουν πηγή έμπνευσης για ανέκδοτα και αστεία. Π.χ. οι

ισχυρισμοί ότι η Φυσική για το οπτικό πεδίο και τα Μαθηματικά μπορούν να

εμπεδωθούν μέσα από το μάθημα της οδικής αγωγής με υπολογισμούς γύρω από το

ύψος των παιδιών και την απόστασή τους από τα φανάρια και τα τροχοφόρα, στα

οποία μπορούν να γίνουν πιο αισθητά πατώντας στις άκρες των ποδιών. Ακόμα η

αντίληψη που λέει ότι η ανεκτικότητα και η συμφιλίωση των λαών θα καλλιεργηθούν

μέσα από το διαπολιτισμικό μαγείρεμα εθνικών φαγητών από εξοντωμένες στην

πολύωρη μαύρη εργασία μανάδες των παιδιών των μεταναστών και διάφορα άλλα

ευτράπελα. Πέρα όμως από τις όποιες διαθέσεις για χιούμορ, η ουσία βρίσκεται στις

ξεκάθαρες διατυπώσεις των εγκυκλίων και του Π.Ι. σύμφωνα με τις οποίες «ο

μορφωτικός ρόλος των προγραμμάτων δεν είναι απλά η παροχή πληροφοριών, αλλά

η αξιοποίηση αυτών των πληροφοριών από τους νέους και η παραγωγή προτύπων

συμπεριφοράς απέναντι στις προκλήσεις των καιρών» Ομολογούν δηλαδή και οι

ίδιοι ότι πρόκειται για ασύνδετες πληροφορίες με σκοπό την άκριτη αποδοχή και τον

εθισμό

σε

συγκεκριμένα

πρότυπα

συμπεριφοράς

(ανταγωνιστικότητα,

επιχειρηματικότητα, ατομικισμός, εθελοντισμός, ευρωπαϊκή διάσταση και όλα μαζί

σημαίνουν υιοθέτηση των καπιταλιστικών αρχών και αξιών και υποταγή σε αυτές).

Πιο ειδικά

Ο ιδεολογικός ρόλος των ευέλικτων προγραμμάτων και μαθήσεων είναι εμφανής

από τη μελέτη του υλικού και τη μέχρι τώρα πείρα εφαρμογής τους.

Α) Αγωγή Υγείας. Τα αναλυτικά προγράμματα τονίζουν ότι μέσα από την Α.Υ.

πρέπει να καλλιεργηθεί από την παιδική ηλικία η αυτοπεποίθηση για τα ζητήματα

της υγείας, να διαμορφωθεί ένα αίσθημα με άλλα λόγια ανεπαρκούς επάρκειας

στους νέους για τα σοβαρά θέματα της ατομικής και δημόσιας υγείας στο όνομα και

μόνο της πρόληψης που αποτρέπει σχεδόν τα πάντα. Η άγνοια δηλαδή των αιτιών

των προβλημάτων υγείας, πρέπει να συνοδευτεί από την κούφια αυτοπεποίθηση ότι

μπορούν οι νέοι από μόνοι τους να τα προλάβουν και να παρακάμψουν το άγχος της

ανασφάλειας και της βιοπάλης μαζί με τα άλλα πραγματικά αίτια υπόσκαψης της

υγείας, που διογκώνονται σε μια κοινωνία ακόμη στυγνότερης εκμετάλλευσης και

κατεδάφισης του όποιου δημόσιου συστήματος υγείας, κοινωνικής περίθαλψης και

ασφάλισης.

Β) Αγωγή Καταναλωτή. Σύμφωνα με τις διακηρύξεις της πρώην κοινοτικής

επιτρόπου Έμμας Μπονίνο στην Αθήνα, στόχος της ΑΤΚ είναι η ενίσχυση και

στήριξη της καταναλωτικής πολιτικής της Ε.Ε., των συμφερόντων δηλαδή των

πολυεθνικών και των μονοπωλίων, καθώς και η αφομοίωση των καταναλωτικών

αξιών, αξίες που υποκαθιστούν τις ηθικές και πνευματικές που το σχολείο οφείλει να

καλλιεργεί από τις πρώτες τάξεις του. .

Γ) Περιβαλλοντική Αγωγή. Στηρίζεται στις θέσεις της συνδιάσκεψης του

Ρίο και της Συνθήκης του Μάαστριχτ, οι οποίες αντιμετωπίζουν την ΠΕ σαν

ροή πληροφοριών και αποδίδουν τις οικολογικές καταστροφές στα άτομα, στις

αμαθείς αντικοινωνικές ομάδες, στην έλλειψη σεβασμού στους νόμους και όχι στο

κοινωνικοπολιτικό σύστημα και την οικονομική του βάση, θέσεις που υποστηρίζουν

το αξίωμα: μπορείς να ρυπαίνεις, αρκεί να πληρώνεις. Το όλο περιεχόμενό της

ΠΕ αποπροσανατολίζει από τις πραγματικές αιτίες μόλυνσης και καταστροφής

του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, αφού στρέφεται, με το πρόσχημα

των προβλημάτων της καθημερινότητας, σε ζητήματα που σχετίζονται με το

πέταγμα ενός σκουπιδιού στο δρόμο, ή τη χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς και

οικολογικών οχημάτων, την ανακύκλωση χαρτιού και κουτιών της Κόκα – Κόλα,

σε δραστηριότητες δηλαδή ανώδυνες για τους πραγματικούς εγκληματίες του

3

περιβάλλοντος, οι οποίες την ψευδαίσθηση ότι κάναμε το χρέος μας φυτεύοντας ένα

δέντρο ή μαζεύοντας τα σκουπίδια της παραλίας.

Δ) Ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες και βιώσιμη ανάπτυξη. Μέσα από το

γνωστό μοτίβο της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας ή δουλειάς επιχειρείται η

ομαδική χειραγώγηση και αφομοίωση της αντίληψης ότι τα μεγάλα κοινωνικά

προβλήματα, όπως η φτώχεια, η ακρίβεια, η αβίωτη ζωή στον καπιταλισμό,

μπορούν να αντιμετωπιστούν και να επιλυθούν με την ανάπτυξη των «κοινωνικών

δεξιοτήτων». Κατά συνέπεια η υποτιθέμενη ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι το μαγικό

κλειδί για την ατομική και κοινωνική προκοπή και δεν χρειάζεται κοινωνικο-πολιτική

αλλαγή, αλλά συνεννόηση και ταξική συνεργασία σε τοπικό, εθνικό και διεθνές

επίπεδο. Ίσως δεν είναι τυχαίο το ότι στην Εθνική Επιτροπή Βιώσιμης Ανάπτυξης,

που συντονίζει τις δράσεις, συμμετέχουν το ΥΠΕΠΘ, το ΥΠΕΧΩΔΕ, το εφοπλιστικό

κεφάλαιο με τη φιλάνθρωπη κα Νίκη Γουλανδρή, η ΟΥΝΕΣΚΟ και άλλα ευαγή

ιδρύματα και φορείς.

Όλα αυτά προπαγανδίζονται και ενισχύονται μέσα από τα νέα βιβλία.

Πολιτικές στοχεύσεις.

Το ευέλικτο σχολείο να γίνει πιο ελκυστικό έτσι ώστε να μειωθεί η μαθητική

διαρροή και εγκατάλειψη της εκπαίδευσης (25% μέσος όρος στην Ε.Ε.)

Η επιτάχυνση, εμβάθυνση και εμπέδωση των αναδιαρθρώσεων στη δομή και το

περιεχόμενο της εκπαίδευσης ( διάσπαση του όποιου ενιαίου χαρακτήρα – ταξική

διαφοροποίηση σχολείων).

Η αποδοχή στη συνείδηση των εκπαιδευτικών, μαθητών, γονιών, της κοινής

γνώμης των αναδιαρθρώσεων και της μαζικής στροφής στην πρόχειρη κατάρτιση.

Η απορρόφηση και εκτόνωση των σίγουρων αντιδράσεων, εξεγέρσεων και

αναταράξεων. Επιδιώκεται ο αποπροσανατολισμός και η υποκατάστασή του

από νέους θεσμούς, όπως ο συνήγορος του παιδιού, του πολίτη, οι ενώσεις

καταναλωτών, τα συμβούλια νεότητας, οι όμιλοι προστασίας περιβάλλοντος κ.α.

Η αποκέντρωση της εκπαίδευσης. Διαρκώς τα προγράμματα αυτά κατευθύνουν

στην ανάθεση του εκπαιδευτικού έργου και της ευέλικτης ζώνης στους

περίφημους κοινωνικούς εταίρους, ιδιώτες, επιχειρήσεις, μη κυβερνητικές

οργανώσεις, μη κερδοσκοπικές εταιρείες, συλλόγους γονέων, τοπική

αυτοδιοίκηση. Επιδιώκεται λοιπόν η μετατόπιση ευθυνών και κρατικού κόστους

στις πλάτες των οικογενειών και των εργαζομένων.

Η συστηματική προετοιμασία της αυριανής βάρδιας της εργατικής τάξης από

πολύ νωρίς, από το νηπιαγωγείο κιόλας, για τον πλήρη έλεγχο των όποιων

αγωνιστικών ανακλαστικών της, καθώς θα οδηγείται σε ακόμη πιο βάρβαρες

συνθήκες απασχόλησης και ζωής.

Γι’ αυτό επιβάλλεται η εργατική τάξη της χώρας και το ταξικό

συνδικαλιστικό κίνημα να αντιπαλέψουν και ριζικά να εναντιωθούν και στις

εκπαιδευτικές αναδιαρθρώσεις, να αναδείξουν ευρύτερα τη συμβολή των

ευρωπαϊκών προγραμμάτων σ’ αυτές, να επιβάλλουν την ακύρωσή τους και ισότιμα

να προτάξουν την πάλη για τα εργασιακά και τα μορφωτικά ζητήματα, ιδιαίτερα

τώρα που ενισχύεται ο επιλεκτικός και ιδεολογικός ρόλος του σχολείου.

Παπλωματάς Κωνσταντίνος

Πρόεδρος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. Περιστερίου «ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ